Nieuw bij Canvas: 'Ancient Rome, the rise and fall...'

S

terke verhalen, topacteurs, spectaculaire actiescènes, locaties en decors, en vooral ook historische accuraatheid: dat zijn de basisingrediënten van de serie over – in chronologische volgorde – de vernietiging van Carthago en de revolutie van het Romeinse volk, Julius Caesar en het begin van het keizerrijk, de decadentie van Nero, de Joodse opstand, de kerstening onder Constantijn, en ten slotte de val van Rome in de strijd tegen de Goten. Op zondag om 21.05 u., vanaf 8 april, op Canvas.

600 jaar in 6 afleveringen
De zes afleveringen van Ancient Rome: The Rise and Fall of an Empire kunnen als op zichzelf staande verhalen worden bekeken, maar chronologisch begint het verhaal in 146 voor Christus met de definitieve overwinning van de Romeinse Republiek op Carthago. Rome is nu de enige supermacht in het Middellandse Zee-gebied. De leiders van de republiek worden zelfgenoegzaam en corrupt. Tiberius Gracchus reageert daartegen en roept het volk op tot een revolutie.

Daarna volgt een periode van sociale onrust, dictatuur en burgeroorlogen waaraan de republiek uiteindelijk ten onder gaat, vooral ook door toedoen van Julius Caesar, die rond 50 voor Christus zijn macht en populariteit als veldheer gebruikt om het rijk als dictator te gaan besturen en de overgang naar het keizerrijk te bewerkstelligen.

Het keizerrijk kwam tot grote bloei, maar moest ook een aantal zware crisissen verwerken, onder meer een dreigende implosie rond 60 na Christus door toedoen van de decadente Nero, al deed die het aanvankelijk niet eens zo slecht als keizer.

Nog tijdens het bewind van Nero werd het rijk ook van buitenaf bedreigd door de Joodse opstand onder leiding van Josephus.

Constantijn wordt beschouwd als één van de grootste Romeinse keizers, al was hij ook wreed en gewelddadig. Ondanks dat duivelse trekje maakt hij in het begin van de vierde eeuw van het Christelijke geloof de staatsreligie.

Een eeuw later, in 410, volgde de val van Rome, toen de stad werd ingenomen en geplunderd door het volksleger van de Gotische koning Alarik. Het was de definitieve doodsteek voor het West-Romeinse rijk.

De uitzendvolgorde is niet strikt chronologisch. De programmering is als volgt: Nero (8.4), Caesar (15.4), Revolutie - Tiberius Gracchus (22.4), Rebellie - de Joodse revolte (29.4), Keizer Constantijn (6.5) en de Val van Rome (13.5)

Grote namen voor een grootse geschiedenis
Voor de vertolking van de grote iconen uit de Romeinse geschiedenis deed de BBC een beroep op grote namen uit de Britse film- en televisiewereld. Nero, Caesar en Constantijn worden gespeeld door respectievelijk Michael Sheen (ook te zien als Tony Blair in The Queen), Sean Pertwee (Cold Feet, Julius Caesar) en David Threlfall (Shameless, Patriot Games). De machtige vrouwen van Rome, die achter de schermen vaak aan de touwtjes trokken, komen tot leven door toedoen van klasse-actrices als Catherine McCormack (Dancing at Lughnasa, Braveheart) en Geraldine James (State of Play, Little Britain, Band of Gold). Andere bekende namen zijn onder meer John Shrapnel (Troy, Gladiator) als Marcus Antonius, Peter Firth (Spooks, Pearl Harbor) als Vespasianus, James D'Arcy (Niocholas Nickleby, Rebel Heart) als Tiberius Gracchus, Ed Stoppard (The Pianist, The Somme) als Josephus, Alistair Mackenzie (Monarch of the Glen) en Philip Jackson (Poirot).

De films werden geregisseerd door o.a. Nick Murphy (The Human Mind), Andrew Grieve (Hornblower, Wire in the Blood) en Tim Dunn (The Impressionists). Producer Mark Hedgecoe maakte eerder onder andere How Art Made the World en Walking with Cavemen. Producent Matthew Barret won een Emmy Award met de documentaire Why the Towers Fell in de BBC-reeks Horizon en produceerde ook het docudrama Hiroshima. 

Sterker dan fictie
De geschiedenis van het Romeinse keizerrijk is een belangrijk en boeiend tijdperk dat een doorslaggevende invloed had op de verdere evolutie van Europa en de Westerse wereld. Maar het is ook een fascinerend verhaal over macht en ambitie, oorlog en geweld, passie en decadentie. De echte geschiedenis van Rome bevat meer spanning en drama dan een hele dvd-kast vol 'Gladiators', aldus producer Mark Hedgecoe: "De opkomst en de ondergang van de grootste beschaving uit de oudheid is één van de spannendste verhalen die men zich kan voorstellen. Heel wat films, kostuumdrama's en miniseries hebben geprobeerd het te vertellen, maar slechts weinige zijn daar echt in geslaagd. Dat komt omdat ze de feitelijke gebeurtenissen genegeerd hebben en ervoor kozen om de geschiedenis van het oude Rome te fictionaliseren. En dat is niet alleen jammer maar ook dom, want dit is nu echt eens een geval waarin de werkelijkheid de fictie overtreft".

En daarom heeft de BBC er expliciet voor gekozen het echte verhaal te vertellen. Over de historische correctheid van de serie werd gewaakt door onder meer Mary Beard, hoofd van de afdeling Klassieke Oudheid van de universiteit van Cambridge. De titel van de reeks verwijst niet toevallig naar Edward Gibbon's beroemde historische standaardwerk 'The Rise and Fall of the Roman Empire'.

Dat Ancient Rome: The Rise and Fall of an Empire een docudrama is geworden, heeft óók een specifieke reden. Uitvoerend producent Matthew Barrett: "De geschiedenis van Rome is ideaal voor dit genre. De geschriften van de Romeinse schrijvers en historici zijn zo sterk en gedetailleerd dat ze makkelijk tot leven kunnen worden gewekt met dialogen en drama. Hun teksten zitten vol memorabele personages met ambities en conflicten die ook voor moderne televisiekijkers heel herkenbaar zijn. Het zijn mannen en vrouwen van de daad, die een taal gebruiken die wij ook nu nog verstaan, en die belangrijke beslissingen moeten nemen die onherroepelijk tot succes of mislukking leiden".

Het echte Rome
Niets werd onverlet gelaten om het oude Rome op de meest realistische en geloofwaardige manier in beeld te brengen. Er werd gefilmd op originele locaties en speciaal gebouwde sets in Marokko, Tunesië en Bulgarije. Opnames voor het oudste Rome werden gemaakt in Boyana, Bulgarije, en die voor het latere Rome in de buurt van Hammamet in Turkije. Voor Jeruzalem werd de Marokkaanse set gebruik van Ridley Scott's Kingdom of Heaven. Marokko en Tunesië hebben ook heel wat waardevolle authentieke sites. Zo werd er gefilmd in het goed bewaarde Romeinse theater van Dougga en in het antieke amfitheater van Oudna. Middeleeuwse forten en lemen dorpjes leenden zich dan weer prima voor de opnames van meer alledaagse scènes. Uiteraard werd de grootste zorg besteed aan de rekwisieten, kostuums, wapens, grime, enz. Zo werden bijvoorbeeld 100 Romeinse zwaarden speciaal voor de serie gemaakt door Indische wapensmeden.

Om het geheel de nodige grandeur en amplitude te geven, werd – weliswaar met mate en functioneel – gebruik gemaakt van de modernste computeranimatietechnieken. Barrett: "CGI (computer generated imagery) is bijzonder efficiënt om een gevoel van spektakel op te wekken. De Romeinse veldslagen waren massale en bloederige confrontaties tussen grote legers en dat moet je ook op die manier laten zien om het geloofwaardig te maken. Bij belegeringen moet je echt het gevoel hebben dat een stad omsingeld is. En als we het oude Rome eer willen aandoen, dan moet het worden voorgesteld als een stad met een miljoen inwoners". En dat kan tegenwoordig dus perfect met een computer.

The Rise and Fall of Rome doet er ook alles aan om het 'oude Rome' op een realistische, niet geromantiseerde manier in beeld te brengen. Rome was immers niet alleen een stad met monumentale gebouwen, maar ook met grote en gore achterbuurten en vuile woonkazernes. Er leefde een groot proletariaat van arme en sjofele mensen. De straten lagen vol met afval, stof of modder. Ook de soldaten hadden doorgaans geen blinkende wapenuitrusting, zoals vele (Hollywood)films lijken te suggereren, maar waren meestal vuil, gehavend en door de strijd en het reizen getekend.

De Britse pers was alvast in de wolken over Ancient Rome: The Rise and Fall of an Empire . "Heel boeiend, goed geacteerd en informatief", schreef The Times en: "de kracht van de serie zit in de kwaliteit van het acteerwerk, de schaal van de reconstructies en de keuze om zo dicht mogelijk bij de historische werkelijkheid te blijven". En de Daily Express vond: "De BBC heeft blijkbaar even veel geld in het script, de acteurs en de research gestopt als in de afwerking. Het resultaat is informatief én onderhoudend".

Deel 1: Nero
Rome, het jaar 64 na Christus. De stad staat in brand. Letterlijk. Vaak is aangenomen dat de toenmalige keizer Nero daarbij betrokken was of dat hij op zijn minst lyrisch werd bij het zien van het schouwspel. Maar eigenlijk deed hij al wat hij kon om mensenlevens te redden. Toch werd de stad haast helemaal verwoest. Daarop begon de keizer aan een grandioos bouwproject om de stad mooier te maken dan ze ooit geweest was. Die ambitie werd een obsessie. De bouwwerken kostten fortuinen. Nero legde beslag op de rijkdom van het hele keizerrijk. Hij beroofde tempels, eiste erfenissen op en vermoordde mensen om er nieuwe te krijgen. Daarbij kreeg hij de steun van zijn vrouw Poppea en van Tigelinus, de aanvoerder van de gevreesde Pretoriaanse wacht. Niemand had nog vat op hem. Hij vermoordde Poppea, trouwde met een jonge slaaf en begon zich steeds aberranter te gedragen  Uiteindelijk kwam het rijk in opstand…

Deel 2: Caesar
Gallië, 56 voor Christus. De Romeinse veldheer Julius Caesar en zijn troepen zijn omsingeld door een veel groter Gallisch leger. De soldaten zijn de wanhoop nabij, maar hun aanvoerder toont eens te meer zijn ongeëvenaard strategisch inzicht: hij bedenkt een geniaal plan dat de kansen doet keren en leidt zijn legioenen naar een verpletterende zege. In de roes van de overwinning en overtuigd van zijn populariteit besluit Caesar terug te keren naar Rome om er de macht te grijpen. Daardoor raakt hij rechtstreeks in conflict met zijn oude vriend en medestander Pompeius. Het komt tot een open oorlog en Caesar lijkt de strijd te gaan verliezen. Zijn troepen dreigen met een muiterij en Caesar wordt in het nauw gedreven. Maar andermaal toont hij zich een briljante strateeg…

Deel 3: Revolutie (Tiberius Gracchus)
Rome, 133 voor Christus. Dertien jaar geleden hebben de legers van de Romeinse republiek hun aartsvijand Carthago definitief verslagen. Rome is nu de enige supermacht in het Middellandse Zee-gebied. Maar de 500 jaar oude democratie vertoont slijtageverschijnselen. De leiders van de republiek worden zelfgenoegzaam en corrupt. De aristocraten persen het volk uit, verdrijven de boeren van hun land en pikken het zelf in. Volkstribuun Tiberius Gracchus wil daar een eind aan maken. Hij gelooft in de waarden van de republiek, zoals die vroeger ook door zijn vader werden verdedigd. En hij wordt gesteund door zijn moeder Cornelia, die evenwel vooral oog heeft voor de eer en glorie van haar familie. Tiberius wil de landbouwgronden herverdelen, maar komt zo in conflict met de senaat en vooral met zijn aartsvijand Scipio Nasica. Ondanks de waarschuwingen van zijn politieke medestander Publius Gracchus doet Tiberius een beroep op de macht van de massa. Het volk komt in opstand. De chaos die daarvan het gevolg is, betekent het begin van het einde van de republiek. Er is een nieuw soort leider nodig om de stad weer in het gelid te krijgen. Een keizer…

Deel 4: Rebellie (de Joodse revolte)
Judea, 66 na Christus. In de afgelegen Joodse provincie van het Romeinse rijk is een opstand uitgebroken die het hele imperium dreigt te ontwrichten. De in ongenade vervallen generaal Vespasianus en zijn zoon Titus worden naar het oproerige Judea gestuurd om de rebellie te smoren. Het wordt een bikkelharde confrontatie tussen de gedisciplineerde en ervaren Romeinse legioenen en een gedreven gelegenheidscoalitie van religieuze zeloten, guerillastrijders en Joodse soldaten die de regering onder leiding van de priester Hanan trouw zijn gebleven. Een sleutelfiguur in de strijd is de Joodse generaal Josephus, die eerst de opstand in Gallilea leidt, maar later gaat samenwerken met de Romeinen om de totale vernietiging van de Joodse samenleving te voorkomen.

Deel 5: Keizer Constantijn
Rome, 312 na Christus. Het rijk is in crisis. Het is in vier delen uiteengevallen die elk een eigen keizer hebben. Constantijn slaagt erin om weer eenheid te brengen in het imperium, door brute militaire macht én door het christendom. Dat geloof heeft hij zelf aangenomen nadat hij op een dag een mysterieus teken in de lucht zag. Dat zet hem ertoe aan christelijke symbolen op de schilden van zijn soldaten te schilderen. Hij schrijft zijn overwinning daaraan toe en maakt van het christendom de staatsgodsdienst. Dat brengt hem in conflict met een aantal traditionele Romeinse machtscentra. Er breekt een burgeroorlog uit, maar uiteindelijk zorgt het christendom voor eenheid in het rijk. Anderzijds dankt het christelijke geloof zelf zijn grote doorbraak aan Constantijn.

Deel 6: De val van Rome
Rome, 410 na Christus. De Goten, een oost-Germaanse volksstam, zijn door de centraal-Aziatische Hunnen uit hun thuisland in Oost-Europa verdreven. Onder leiding van hun koning Alarik zoeken ze in het Romeinse Rijk 'asiel' en een nieuw grondgebied. Keizer Honorius lijkt wel geneigd hen dat toe te staan, maar laat zich door zijn adviseur Olympius overhalen om zijn belofte te breken. Daarop trekt Alarik met zijn leger door Italië naar Rome. Hij dreigt de stad in te nemen, maar verwacht toch nog een regeling te kunnen treffen met Honorius. Ook diens zuster, de knappe Galla Placidia, én het Romeinse volk zelf hoopt dat de keizer een oplossing voor de crisis zal vinden. Maar de stad is omsingeld en de confrontatie lijkt stilaan onafwendbaar…

'Ancient Rome, the rise and fall of an Empire', vanaf zondag 8 april om 21.05 uur op Canvas.